Biografie Jo Willems

‘Is dít geschílderd…?’

Op zondag 12 oktober 1980 hoorde Jo Willems (1954) voor het eerst van Salvador Dali. Het was de dag van zijn eerste expositie, in zijn geboorteplaats Langenboom. Bezoekers wezen hem op overeenkomsten in hun schilderstijlen. Zonder ooit iets van zijn legendarische vakbroeder te hebben gezien, besefte Jo Willems dat hij een surrealist was… Vele jaren zijn verstreken en inmiddels is Jo Willems een zelfbenoemd ‘realist met een surrealistisch tintje’. “Ik wil dingen neerzetten waarvan mensen zeggen: ‘Is dít geschílderd…?’ Kijk naar de details: een bloem is een universum op zich.”

Gevraagd naar de essentie van zijn werk, zegt Jo Willems: “Ik wil iets weergeven wat er eigenlijk niet is, en toch wel. Beelden die niet bestaan, maar niettemin een bepaalde herkenning geven. Geen zwaar beladen scènes, geen diepgaande boodschappen, echt niet! Maar ik geef wel herkenningpunten mee waardoor de beschouwer geraakt kan worden.” Zijn bedrieglijk echte en toch onwerkelijke beelden zijn opvallend gedetailleerd, verrassend en vernieuwend. Een enkele kritische noot gaat altijd gepaard met een humoristische ondertoon. Ook uit de vaak hilarische titels blijkt de ondeugd en de levensvreugde van de schilder.

‘Blote billen op een zadel’
”Een aantal jaren geleden kwam er een switch in mijn werk. Ik voel me enorm aangetrokken tot de renaissance en de barok, de periode van de fijnschilders, en die techniek werd steeds belangrijker voor me. Ook ik ga in mijn werk terug naar het hele kleine, het hele fijne. Wie doet dat vandaag de dag nog? Bijna het kleinste penseeltje heb ik daarvoor nodig. Neem de passiebloem. Kijk eens naar die stampers: dat zijn blote billen op een zadel… Zulke details mogen vastleggen, is fenomenaal.”

Getriggerd door kleur
Op zestienjarige leeftijd, op de schildersschool in Boxtel, raakt Jo Willems volkomen ‘getriggerd’ door kleur. In zijn vrije tijd begint hij op alles te schilderen dat ‘hard’ is en bovendien voorhanden: panelen, tafelbladen, deuren. Aanvankelijk vooral inkt en gouache, later stapt hij over op olieverf op doek. Het wordt allemaal getoond op die eerste expositie in 1980. De belangstelling is direct groot en de reacties positief. Het sterkt de schilder dat hij iets bijzonders aan het doen is…

Blijf bij je stijl
Om zijn technische kennis te verbreden, gaat hij eerst naar de Vrije Academie om daarna te worden toegelaten aan de Kunstacademie in Arnhem, op grond van prestatie en motivatie.
Niettemin is Jo Willems autodidact te noemen, want na twee jaar besluit hij te stoppen met de opleiding. Hij krijgt er het gevoel dat men hem wil abstraheren en dat past niet bij hem. Hij heeft dan namelijk al een eigen stijl ontwikkeld en daar wil hij ook bij blijven, geïnspireerd als hij is door onder andere Dali, Magritte, Willink en Delvaux.

Er gaat niets boven zelf…
In het begin van zijn carrière worden de kleuren rechtstreeks uit een tube geperst. Maar dat levert niet altijd het gewenste resultaat op. Gecombineerd met Jo’s passie voor de samenstelling van kleuren leidt dit ertoe dat hij overgaat op het zelf mengen ervan. Dat is zo gebleven. Daarbij gebruikt hij enkel de drie zuiverste primaire kleuren (cyaan, magenta en geel) en wit. Zwart is voor hem ‘verboden’. Heldere kleuren en het spelen met perspectief geeft zoveel mogelijk diepte in zijn werken. Aan het eind van het millennium weet Jo Willems zich te ontwikkelen tot een betekenisvol kunstenaar. Werken van hem worden onder meer getoond op de vierde Biënnale van Florence, in 2003.

Het is pas klaar als het ‘af’ is…
Jo Willems werkt altijd maar aan één schilderij tegelijk. “Daar word ik dan volkomen door opgeslokt. En het is pas klaar als het naar mijn idee ook echt ‘af’ is. Op exposities hoor ik nogal eens over mijn helder kleurgebruik en het positief effect ervan op de toeschouwer. En ook dat ze hun eigen interpretatie hebben bij een schilderij op basis van hun eigen persoonlijkheid of ervaring. Dan weet ik dat ik het goed gedaan heb: ik wil mensen tot nadenken aanzetten.”

Wauw, dat is een ‘Jo’
“Ja, ik ben een trots mens. Een of ander iets heeft mij de gave gegeven dit te doen. En dat doe ik met passie, het is mijn liefde. Of ik iets wil nalaten, onsterfelijk wil worden? Nee, ik ben daar absoluut niet mee bezig. Mijn ambitie is om nog heel lang door te mogen gaan. Daarbij focus ik me op schilderijen maken waarvan mensen zeggen: ‘Wauw, dat is nu een ‘Jo’, zo fijntjes, zo gedetailleerd’. En die drive is alleen nóg maar sterker geworden: ik ben nóg minder snel tevreden dan vroeger. Mijn beste schilderij? Dat moet ik nog maken!”

Jo Willems werkt ook in opdracht, zoals portretten. Verder maakt hij objecten in glas-in-lood en brandschildert hij. Maak een afspraak of bezoek zijn atelier.

Tekst: Tom Verstegen, The Write House tekstproducties, 2024